ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΘΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΑΤΡΟΠΑΡΑΔΟΤΟΥ EΘIΜΟΥ ΕΪ ΤΑ ΣΕΪ ΤΑΤΑ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ή ΦΡΑΓΚΟΥ
Το τραγούδι Εϊ Τατά Σεϊ Τατά, είναι ένα πατροπαράδοτο έθιμο που κρατούσαν στα Φάρασσα από παλιά, το τραγούδι αναφέρεται στην ΘΕΑ ΔΗΜΗΤΡΑ και στην αρπαγή της κόρης της ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ, από τον θεό Πλούτωνα θεό του κάτω κόσμου και του Άδη.
Ο Πλούτωνας αγάπησε κάποτε την κόρη της θεάς Δήμητρας, την Περσεφόνη. Κάποια μέρα που η Περσεφόνη έπαιζε με της φίλες της στον «Παράτσο», ένα καταπράσινο λιβάδι είδε ένα πανέμορφο 
ανθισμένο λουλούδι που λεγόταν ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ, έσκυψε να μυρίσει το πανέμορφο αυτό λουλούδι, αμέσως, άνοιξε η γης και πετάχτηκε ο Θεός Πλούτωνας με ένα ολόχρυσο άρμα και άρπαξε την Περσεφόνη και έφυγε για τον Άδη, τον κάτω κόσμο.
Ακούγοντας της σπαρακτικές κραυγές της κόρης της, η Θεά Δήμητρα έτρεξε να δη τη συμβαίνει, όμως δεν την έβρισκε πουθενά. 9 μέρες και 9 νύχτες έψαχνε να την βρει κλαίγοντας και μοιρολογώντας για το χαμό της κόρης της, παρακαλούσε τον Θεό Δία να φέρει πίσω την μονάκριβη κόρη της, και με της κινήσεις των χεριών της, έδειχνε το μέρος της καρδιάς της, πως πονάει και υποφέρει για το χαμό της κόρης της Περσεφόνης.
Ο ήλιος που από ψιλά τα έβλεπε όλα την λυπήθηκε και την αποκάλυψε το κακό που είχε συμβεί στην κόρη της Περσεφόνη. Οδυρόταν και έκλεγε παρακαλούσε τον Θεό Δία να φέρει πίσω, μα ο Δίας δεν δεχόταν με τίποτα γιατί αυτός είπε στον Πλούτωνα να κλέψει την Περσεφόνη. Θυμωμένη η Θεά της γεωργίας των λουλουδιών και της γονιμότητας, εγκατέλειψε τον Όλυμπο και κλαίγοντας τριγυρνούσε δεξιά και αριστερά στην γη.
Όπου περνούσε τα δένδρα ξεραινόταν τα φυτά τα σπαρτά και τα λουλούδια μαραινόταν γιατί συμπονούσαν την Θεά τους για το μεγάλο δράμα που περνούσε, τα ζώα οι άνθρωποι, ο κόσμος άρχισαν να πεθαίνουν από την πίνα, γιατί δεν είχαν να φάνε, τα πάντα μαράθηκαν. Βλέποντας ο Δίας την συμφορά που έφερε ο οδυρμός και το κλάμα της Θεάς Δήμητρας, έστειλε τον Ερμή να φέρει πίσω την Περσεφόνη από τον κάτω κόσμο του Άδη.
Ο Θεός Πλούτωνας όμως δεν συμφωνούσε, με το μύμημα που τον έστειλε ο Δίας, γιατί την αγάπησε, και την ήθελε για δικιά του. Τέλος, μετά από πολλά παρακάλια συμφώνησε και δέχτηκε να μένει 6 μήνες στον επάνω κόσμο και 6 μήνες στον κάτω. Πριν ξεκινήσει για των επάνω κόσμο ο Θεός Πλούτωνας την έδωσε σπυριά από ρόδι να φάει για να μην το ξεχάσει. Είπε στον Ερμή, για να γυρίσει για πάντα η Περσεφόνη στην μάνα της δεν πρέπει να κοιτάξεις πίσω ώσπου βγείτε στον επάνω κόσμο. Πήρε με το φτερωτό του άλογο την Περσεφόνη και λίγο πριν φθάσουν στον επάνω κόσμο γύρισε να δει αν τον ακολουθεί η Περσεφόνη, την είδε να τρώει σπυριά από το ρόδι και έτσι δεν μπόρεσε να γυρίσει οριστικά στην μητέρα της, παρά μόνον για έξι μήνες.
Άρχισαν πάλι τα δένδρα τα λουλούδια τα χόρτα να πρασινίζουν και να καρπίζουν, ο κόσμος χαρούμενος υποδεχόταν την Περσεφόνη μαζί και την άνοιξη με το καλοκαίρι. Πανέμορφες κοπέλες με πολύχρωμα μαντήλια χόρευαν προς τιμήν της Θεάς Δήμητρας για τον ερχομό της κόρης της, τον χορό των Μαντηλιών. Αυτό το γεγονός οι Φαρασσιώτες το κρατούσαν σαν έθιμο, όταν η Περσεφόνη έφευγε για των κάτω κόσμο η θεά Δήμητρα οδυρόταν, έκλεγε, έδειχνε με τις κινήσεις των χεριών της το σημείο της καρδιάς και παρακαλούσε τον Θεό Δία να φέρει πίσω την κόρη της Περσεφόνη.
Εδώ βλέπουμε ότι οι 6 μήνες στον επάνω κόσμο και οι 6 μήνες στον κάτω, συμβόλιζαν της τέσσερεις εποχές του χρόνου. Οι 6 μήνες στον επάνω κόσμο, την άνοιξη και το καλοκαίρι, και οι 6 μήνες στον κάτω κόσμο το φθινόπωρο και το χειμώνα.
Οι Φαρασσιώτες παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες με των αρχαίο πληθυσμό των «ΧΕΤΤΑΙΩΝ», που κατοικούσαν στην Καππαδοκία. Δημιουργούσαν λατρείες προς τιμήν της Θεάς ΜΑ και του ΜΗΝ και πολύ συχνά τελετουργούσαν και πυροβατούσαν ιερείς στον Ναό της Περασίας ή Φερασίας Αρτέμιδος που υπήρχε λίγο πιο πάνω από το χωριό του Βαρασσού κοντά στο αρχαίο χωριό «ΠΑΡΣΣΑ». Πάνω στα θεμέλια του ναού αυτού, τα χριστιανικά χρόνια χτίστηκε ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου με στραμμένο το ιερό προς τον βορρά.
Ίσως το έθιμο της πυροβασίας των ιερέων, κρατούν οι πυροβάτες την εικόνα του Αγίου Κωνσταντίνου κατά το έθιμο της πυροβασίας. Άλλες ομοιότητες είναι:
- Το Καππαδόκικο γλωσσικό ιδίωμα των Φαράσσων που προέρχεται από την αρχαία ελληνική γλώσσα με πάρα πολλές λέξεις, που φανερώνει την αρχαιότητα του Έλληνα Φαρασσιώτη.
- Το γεγονός το ότι οι πρώτοι κάτοικοι, ή πρόγονοι τους ήταν κάτοικοι των σπηλαίων δημιουργώντας χωριά κάτω από το έδαφος.
- Την λατρεία τους προς την θεά Δήμητρα, την Θεά (ΜΑ) όπως την έλεγαν, “ΜΑ την έλεγαν και οι Χετταίοι”.
- Οι Φαρασσιώτες την μάμα την έλεγαν ΜΑ, έτσι έλεγαν και την Θεά Δήμητρα. Ίσος επειδή ο ρόλος της μάνας με την σχέση την θεάς Δήμητρας παρουσίαζε ομοιότητες έλεγαν και την μαμά ΜΑ.
- Μόνο στα Φάρασσα κρατούν το πατροπαράδοτο γεγονός που συνέβη στην Θεά Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνη.
- Ακόμα και σήμερα στις Φαρασσιώτικες παραδόσεις χορεύουν τον χορό, ΕΙ ΤΑΤΑ ΣΕΪ ΤΑΤΑ που συμβολίζει τον πόνο το κλάμα και τον οδυρμό της Θεάς Δήμητρας να παρακαλεί τον Πατέρα της, Θεό Δία να φέρει την κόρη της πίσω, να επιστρέψει στο σπίτι της. Έτσι στο έθιμο αυτό οι Φαρασσιώτες στο πρώτο μέρος του χορού Εϊ Τατά Σεϊ Τατά, δείχνουν πως η Θεά Δήμητρα οδυρόταν πονούσε και έδειχνε με της κινήσεις των χεριών της τον πόνο και το σημείο της καρδιάς, γιατί ή αγαπημένη της κόρη την αποχαιρετούσε για τον κάτω κόσμο.
- Ο χορός των μαντηλιών ή «ΤΟΥ ΓΛΕΧΟΥ η ΠΑΙΓΝΗ» όπως έλεγαν οι Φαρασσιώτες χορευόταν μόνο στην περιοχή των Φαράσσων, επίσης έθιμο που κρατούσαν από την αρχαιότητα σαν συνέχεια του χορού ΕΪ ΤΑΤΑ ΣΕΪ ΤΑΤΑ όταν επέστρεφε η κόρη της Θεάς Δήμητρας στον επάνω κόσμο στην αγκαλιά της. Χόρευαν πανέμορφες κοπέλες με πολύχρωμα μαντίλια τον χορό των μαντηλιών, διασκεδάζοντας για την χαρούμενη στιγμή της επιστροφής της κόρης της από των κάτω κόσμο.
- Την γραφή που χρησιμοποιούσαν οι Χετταίοι με τα διπλά σύμφωνα. Όπως Φάρασ-σα, Βαρασ-σός,
Κίσ-σκα, Τασ-στσί, Πάρσ-σα και πολλές άλλες λέξεις Από την αρχαία πόλη της Πάρσσας η περιοχή ονομάσθηκε Φάρασσα, «ΠΑΡΣΣΑ» > «ΦΑΡΣΑ». Στην Φαρασσιώτικη διάλεκτο το γράμμα Π προφέρεται ως Φ.
