Κίσκα Φαράσσων Καππαδοκίας

ΚΙΣΚΑ ΦΑΡΑΣΣΩΝ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ ή «Αρχαία Κισκισσός»

Η Κίσκα είναι χτισμένη στο όρος Αντίταυρος σε υψόμετρο 1450 περίπου μέτρων στην κοιλάδα του Ταχταλί Μεζέρ. Είναι ένα από τα αρχαία χωριά των Φαράσσων, κατοικούσαν περίπου 300 οικογένειες Τούρκων και Ελλήνων, τα τελευταία χρόνια πριν την ανταλλαγή ήταν 85 οικογένειες ελληνικές οι οποίοι μιλούσαν την καραμαλίδικη γλώσσα. Τα ήθη και τα έθιμα τους δεν ξεχάστηκαν γιατί ήταν κοντά στα ελληνόφωνα χωριά Σατί και Τσουχούρι, συνδιασκέδαζαν και κρατούσαν της παραδόσεις στις γιορτές και στης διάφορες εκδηλώσεις.

 

Γενικά τα χωριά των Φαράσσων κρατούσαν την μεταξύ τους σχέση και δεν χαθήκαν κάτω από την καταπίεση που υπέστησαν από τους Τούρκους.

Ειδικά τα χωριά που τουρκοφώνησαν γιατί ήταν περισσότεροι οι Τούρκοι, κατόρθωσαν να επιβιώσουν ελληνικά έστω κρυφά ή φανερά και πολλές φορές διπλωματικά. Μουχτάρης για πολλά χρόνια στην Κίσκα ήταν ο Γρηγόρ κεχάς ένας από τους Θείους του πατέρα μου Αναστασιάδη Ιορδανίδη Σάββα, η σφραγίδα που υπόγραφε και σφράγιζε υπάρχει στο χωριό Αγροσυκιά στην κατοχή του Βασιλείου Αναστασιάδη. Το άσπρο σπίτι στην εικόνα είναι του Γρηγόρ Κεχά στην Κίσκα. Στην Κίσκα εκκλησία δεν είχαν και εκκλησιαζόταν στο Σατί, για να μάθουν γράμματα Ορισμένοι πήγαιναν στα κοντινά χωριά.

Η Κίσκα είχε μεγάλες εκτάσεις με δάση και πολύ ασχολιόταν με την υλοτομία, είχε πάρα πολύ καλούς τεχνίτες ΧΑΖΑΡΤΣΙΔΕΣ  με μεγάλα πριόνια τα λέγανε ΧΙΖΑΡΑ Τεμάχιζαν κορμούς δένδρων τα κάνανε σανίδια, τουκάνια και τα πουλούσαν στους εμπόρους που ερχόταν από διάφορα μέρη της Καππαδοκίας, συνήθως στην αγορά στο Εβερέκι στο Τεβέλλί στον Άγιο Κωνσταντίνο που ήταν κοντά. Πολλές Φορές ερχόταν οι τεχνίτες Τουκανζτίδες στο Σαρί πουνάρ και τα αγόραζαν, εργαλεία ήταν μία περιοχή πάνω στο βουνό που μαζευόταν όλοι υλοτόμοι και πουλούσαν σανίδια ξύλα για τουκάνια ξυλεία για διάφορες άλλες δουλειές. Το Τουκάνι είναι ένα εργαλείο γεωργικό που το χρησιμοποιούσαν να αλωνίζουν της παραγωγές τους σιτάρια, κριθάρια, φασόλια, ρεβίθια και ότι δίποτε αλωνιζόταν.  Πολύ Κισκελούδες ήταν γεωργοί είχαν πολλά χωράφια μπορεί η κάθε οικογένεια να καλλιεργούσε 400 στρέμματα, τα μισά τη μία χρονιά και τα μισά την άλλη.

Η Κίσκα είχε τέσσερις νερόμυλους και έβγαζε το καλύτερο αλεύρι γιατί το διπλό κοσκίνιζαν γινόταν πολύ ψιλό και ήταν περιζήτητο.  Υπήρχε σπόρο τριβείο στην Κίσκα, έτριβε σπόρους, από ΙΖΓΙΝΙ έτσι το έλεγαν έβγαζε λάδι το ονομαζόμενο ΠΕΖΙΡΙ το τριβείο οι Τούρκοι το έλεγαν ΠΕΖΙΡ ΧΑΝΕ. Οι γυναίκες γενικά των Χωριών στα Φάρασσα ασχολιόταν υφαίνοντας στον αργαλειό υφάσματα για ρούχα, κουρελούδες για στρωσίδια, και ότι άλλο ήταν δυνατό. Ο Ιορδανίδης ή Αναστασιάδης Σάββας του Ιορδάνου, κάτοικος Κίσκας γεννήθηκε το 1906 με την ανταλλαγή πληθυσμών το 1924 εγκαταστάθηκε στο χωριό Αγροσυκιά νομού Πέλλας μαζί με 15 πατριώτες από την Κίσκα, άλλοι μικροί και άλλοι μεγάλοι δημιούργησαν της δικές τους οικογένειες. Μιλούσαν πολλές φορές για το μεταλλείο παχούρ Ματενί Μεταλλείο μπακιριού οι Τούρκοι το έλεγαν ΠΑΧΟΥΡ ΟΛΟΥΟΥ ορυχείο Χαλκού.

Την Αρχαία Κισκισσό την ήξεραν και την γνώριζαν από αρχαιοτάτων χρόνων σε όλοι την περιοχή, ακόμη και η Περσία έπαιρνε χαλκό από τα μεταλλεία της Κίσκας. Από το μεταλλείο της αρχαίας Κισκισού που ήταν το μεγαλύτερο της περιοχής, αγόραζαν για να κάνουν Στρατιωτικές πανοπλίες στην αρχαιότητα.

Είχαν τεχνίτες χαλκουργούς που κατασκεύαζαν διάφορα είδη με χαλκό, καζάνια, κανάτια για νερό καζάνια για απόσταξη σταφυλιών και πολλά άλλα. Η χαλκογραφία της Ανακού που βρέθηκε σε ένα Γαλλικό μουσείο ο χαλκός ήταν από το μεταλλείο της αρχαίας Κισκισού. Για αρκετά χρόνια τα μεταλλεία σταμάτησαν να δουλεύουν και να παράγουν γιατί δεν υπήρχαν μεταλλωρύχοι στην περιοχή.  

Οι γέροι στο χωριό μου έλεγαν όταν ανέλαβαν την περιοχή Φαράσσων οι Σουλτάνοι το 1870 και μετά ζήτησαν την άδεια τρία αδέρφια να λειτουργήσουν το μεταλλείο μπακιριού στην Κίσκα αφού συμφωνήσανε άρχισαν να δουλεύουν και να παράγουν.  Σε μερικούς μήνες ζήτησαν οι Σουλτάνοι να διακόψουν την συμφωνία για να τα δουλέψουν η ίδιοι αφού είδαν ότι αποδίδουν. Έβγαλαν μία διαταγή σε όλοι την Τουρκία όπου έχει μεταλλωρύχους να τους φέρουν στην περιοχή για να δουλέψουν τα μεταλλεία.

Στην Αργυρούπολη του πόντου βρεθήκαν 15 η 18 οικογένειες Μεταλλωρύχων τεχνίτες και τους κατέβασαν οικογενειακός, τους έχτισαν χωριά στην περιοχή των Φαράσσων. Αργότερα ήρθαν και άλλοι στο όρος ΤΑΓ ΜΑΤΕΝ δηλ. όρος μεταλλίων και γίνανε 15 χωριά ποντιακά. Μετά την οροσειρά του Αντίταυρου Αρχίζει η οροσειρά του ΤΑΓΤΑ ΜΑΤΕΝ και είχε πολλά μεταλλεία σιδήρου μπακιριού τα οποία άρχισαν να δουλεύουν, καθώς και τα μεταλλεία του Αντίταυρου στον Βαρασσό και στην Κίσκα. Στην Κίσκα είχε τρία τέσσερα μαγαζιά εμπορικά σαν μπακάλικα που πουλούσαν είδη πρώτης ανάγκης. Εμπορικό κέντρο αγοράς ήτανε το Εβερέκι, που ήταν ελληνικό χωριό, ονομαζόταν Αϊ ΚΩΣΤΕΝ, τα Άδανα, Καισάρεια, Νίγδη. Από την Κίσκα ψώνιζαν και γύρω χωριά που δεν είχαν μαγαζιά. Σιδεράδικα είχαν τρία και κατασκεύαζαν γεωργικά εργαλεία. Τεχνίτες είχαν μαραγκούς που κατασκεύαζαν πόρτες παράθυρα, μπαρουτατσίδες που έκαναν μπαρούτι για όπλα, το έλεγαν ΧΟΡΤΑΡΙ. Από την Κίσκα με την ανταλλαγή πληθυσμών το 1924 ήρθαν περίπου 20 άτομα και εγκατασταθήκαν στο χωριό Αγροσυκιά, έκαναν δικές τους οικογένειες και κατοικούν ακόμα και σήμερα. 

  

ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΚΙΣΚΑΣ ΦΑΡΑΣΣΩΝ

1. Μιχαηλίδης Βασίλειος του Προδρόμου   ΑΓΑΣ
2.         //             Στέφανος               // 
3.         //             Ανάστα                  //
4.         //             Παρασκευή            //      Φυτικά
5. Τεκελίδης Ανδρέας
6. Αναστασιάδης Σάββας Ελευθερίου Χατσαντρέας
7.         //              Δημήτριος Θεόδωρου Κουτσός
8.        //              Συμεών            //      πορούτσής
9.        //              Σταύρος           //      πολούτς
10. Γρηγόρης Γρηγόρκεχα για πολλά χρόνια μουχτάρης
11. Ιορδανίδης Σάββας  Ιορδάνου
12.       //          Αναστάσιος  //     Κουρπεσλής του Ιορδάνου
13.       //          Ανάστα         //      του Ιορδανου
14. Παπαμάρκος Κυριάκος Ιορδάνη
15. Σαββίδης Λευτέρης Χαντσισάββα
16.       //        Σάββας         Τσιτσάχ
17. Προδρομιάδης Βασίλειος Θεοτώτας